دیگ بخار (steam boiler) یک مخزن تحت‌فشار مخصوص جهت تولید بخار است که برای استفاده در صنایع و در بعضی دستگاه‌های تهویه هوا مورداستفاده قرار می‌گیرد. طبق استانداردهای بین‌المللی، دیگ‌های بخار باید از فولاد آلیاژی مخصوص مخزن‌های تحت‌فشار ساخته شود.

به بیان خیلی ساده طرز کار دیگ بخار بدین‌ صورت می‌باشد. آب در مخزن تحت فشار زیاد حرارت می‌بیند و در اثر دمای زیاد به بخار تبدیل می‌گردد. و توسط لوله‌های مخصوص جهت مصارف مختلف به محل موردنیاز هدایت می‌گردد.

انواع دیگ بخار از لحاظ جنس دیگ:

• دیگ بخار چدنی ؛ دیگهای چدنی در صنایعی که بخار کم‌ فشار لازم است استفاده می‌شود.
• دیگ بخار فولادی ؛ اکثر دیگهای بخار از جنس فولاد آتشخوار می‌باشند.

دیگهای بخار ازلحاظ ظاهر و نحوه نصب، دو نوع هستند:

• دیگهای بخار افقی
• دیگهای بخار عمودی یا دیگ بخار ایستاده

انواع دیگ بخار براساس ساختار سیستم گرمایشی آن:

• دیگ‌های بخار واتر تیوب (water tube) یا لوله آبی
• دیگ‌های بخار فایر تیوب (fire tube) لوله آتشی
• دیگ بخار وت بک (wet back)
• دیگ بخار درای بک (dry back)